αυτάρκεια

Στην οικονομία, πολιτική α. είναι η πολιτική μιας χώρας η οποία, παραιτούμενη από τα ωφελήματα των διεθνών ανταλλαγών, τείνει να χρησιμοποιεί αποκλειστικά τις εσωτερικές πλουτοπαραγωγικές της πηγές, με σκοπό να κάνει την οικονομία της ανεξάρτητη από το εξωτερικό. Ακόμα από το 1807, ο Γερμανός φιλόσοφος Φίχτε, στο έργο του Λόγοι προς το γερμανικό έθνος (Reden an die deutsche Nation), υποστήριξε την άποψη ότι η Γερμανία έπρεπε να αποτελέσει κλειστό εμπορικό κράτος, αρνούμενη να εμπορευτεί με τις άλλες χώρες, ο 19ος αι. όμως είδε να θριαμβεύει, σχεδόν παντού, η αντίθετη αρχή: του ελεύθερου εμπορίου. Μόνο κατά τη διάρκεια της περιόδου που περιλαμβάνεται μεταξύ του Α’ και του Β’ Παγκοσμίου πολέμου οι τάσεις για α. ενισχύθηκαν σε διάφορες χώρες και προπάντων στα εθνικοσοσιαλιστικά και φασιστικά καθεστώτα, που τοποθέτησαν την α. στο επίκεντρο της οικονομικής τους πολιτικής. Χαρακτηριστικό σχετικά είναι το έργο του Φ. Φριντ Αυτάρκεια (1932), στο οποίο προβάλλεται η αρχή των πρωτείων της πολιτικής έναντι της οικονομίας. Μολονότι πραγματοποιείται με τη βοήθεια των ίδιων μέσων (όπως οι υψηλοί τελωνειακοί δασμοί, οι απαγορεύσεις εισαγωγής εμπορευμάτων από το εξωτερικό, οι κρατικές ενισχύσεις σε ορισμένους τομείς της εθνικής παραγωγής κλπ.), η α. διαφέρει ουσιαστικά στους σκοπούς της από τον προστατευτισμό. Ο τελευταίος περιορίζεται πάντοτε τοπικά και χρονικά· μπορεί να ευνοήσει έναν ορισμένο παραγωγικό τομέα (μια νέα βιομηχανία, π.χ., στην ανάπτυξή της) ή να προστατεύσει σε μια δεδομένη στιγμή την οικονομική σταθερότητα ή την εσωτερική στάθμη απασχόλησης (εναντίον μιας οικονομικής κρίσης ή μιας πολιτικής ντάμπινγκ). Η α., αντίθετα, είναι διαρκής και, στο μέτρο του δυνατού, ολοκληρωτική παραίτηση από την προσφυγή στην ξένη παραγωγή. Όμως συμβαίνει με τα έθνη ό,τι και με τα άτομα: κανένας δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνος όλες τις ανάγκες του, κατά τρόπο περισσότερο αποτελεσματικό και παραγωγικό από όσο τις αντιμετωπίζει με την κατανομή και την εξειδίκευση της εργασίας, η οποία πραγματοποιείται με την προοπτική της ανταλλαγής των προϊόντων. Η α. σημαίνει συνεπώς οικονομική εξασθένιση και συχνά εμπνέεται από λόγους όχι τόσο οικονομικούς όσο πολιτικούς, όπως η αναμονή ή η προετοιμασία ενός πολέμου, στη διάρκεια του οποίου η χώρα θα πρέπει να υπολογίζει αποκλειστικά στους εσωτερικούς της πόρους.

* * *

η (AM αὐτάρκεια) [αυτάρκης]

1. το να είναι κανείς αυτάρκης

2. τα απαραίτητα τρόφιμα

3. η επάρκεια

νεοελλ.

η δημιουργία μιας κλειστής αυτοδύναμης οικονομίας που μπορεί να παράγει όλα τα αναγκαία για ένα κράτος.